04. کردها در ايران مدرن-تا زمان نادر شاه
همانگونه که قبلاً اشاره شد، طي تاريخ ايران برخي از اقوام و از آنجمله اقوام ساکن کردستان، نقش مهمي در تشکيل دولت مرکزي ايفا نکردند . بهمين علت در محدوديت منطقه اي خود باقي ماندند. کردستان بعلت موقعيت طبيعي کوهستاني اش، که امکان يک اقتصاد خود کفا را برايش فراهم ميکرد از يکسو، و موقعيت جغرافيائي بينابيني اش در ميان اعراب، ترکها و فارس ها از سوي ديگر، توانست از استقلال نسبي اي برخوردار باشد و حکومت خاندانهاي فئودالي اين سرزمين مدت طولاني اي دوام آورد.
حکومت خاندان اردلان که پيش از سقوط دولت عباسي بوجود ميآيد، در طي سلطه مغولان و بعد از آن نيز همچنان پا بر جا ميماند. اينان زماني سر سپرده اعراب و مغولان و زماني ديگر سر سپرده صفويه و قاجاريه ميشوند و حدود 500 سال در کردستان حکومت ميکنند.
بعد از جنگ چالدران (920 ه.) و شکست شاه اسماعيل صفوي، معاهده اي بين ايران و سلطان سليم، پادشاه عثماني، بسته شده و کردستان ايران و عثماني از هم جدا ميشوند. از اين تاريخ خاندان اردلان اساساً در کردستان ايران حکومت کرده و سنندج نيز مرکز حکومتي اش را تشکيل ميداده است.
تنها در زمان شاه سلطان حسين است که به تحريکات روحانيون شيعه، والي متعصب شيعه براي کردستان معين ميشود و بعد از جنايات روحانيت شيعه در کردستان، شورش مردم بالا گرفته و خاندان اردلان بقدرت باز ميگردد [شيخ محمد مردوخ، تاريخ کرد و کرستان، ص 114].
درباره زمان آغاز حکومت اردلان نظريات گوناگوني ابراز شده است. شرف خان البدليسي در کتاب شرفنامه مينويسد: "بابا اردلان نام شخصي مدتي در ميانه طايفه گوران ساکن گشت. در اواخر دولت سلاطين چنگيزيه بر ولايت شهره زول که در اواخر بشهر زور اشتهار يافت مستولي گشت و خود را قبادين فيروز ساساني ساخت و وجه تسميه شهر زور بقول حمد الله مستوفي آنست که پيوسته حکامش اکراد بوده اند، هر کس را که زور بيشتر بوده حاکم ميشد." [شرف خان البدليسي، شرفنامه، ص 118]
همانگونه که قبلاً اشاره شد، طي تاريخ ايران برخي از اقوام و از آنجمله اقوام ساکن کردستان، نقش مهمي در تشکيل دولت مرکزي ايفا نکردند . بهمين علت در محدوديت منطقه اي خود باقي ماندند. کردستان بعلت موقعيت طبيعي کوهستاني اش، که امکان يک اقتصاد خود کفا را برايش فراهم ميکرد از يکسو، و موقعيت جغرافيائي بينابيني اش در ميان اعراب، ترکها و فارس ها از سوي ديگر، توانست از استقلال نسبي اي برخوردار باشد و حکومت خاندانهاي فئودالي اين سرزمين مدت طولاني اي دوام آورد.
حکومت خاندان اردلان که پيش از سقوط دولت عباسي بوجود ميآيد، در طي سلطه مغولان و بعد از آن نيز همچنان پا بر جا ميماند. اينان زماني سر سپرده اعراب و مغولان و زماني ديگر سر سپرده صفويه و قاجاريه ميشوند و حدود 500 سال در کردستان حکومت ميکنند.
بعد از جنگ چالدران (920 ه.) و شکست شاه اسماعيل صفوي، معاهده اي بين ايران و سلطان سليم، پادشاه عثماني، بسته شده و کردستان ايران و عثماني از هم جدا ميشوند. از اين تاريخ خاندان اردلان اساساً در کردستان ايران حکومت کرده و سنندج نيز مرکز حکومتي اش را تشکيل ميداده است.
تنها در زمان شاه سلطان حسين است که به تحريکات روحانيون شيعه، والي متعصب شيعه براي کردستان معين ميشود و بعد از جنايات روحانيت شيعه در کردستان، شورش مردم بالا گرفته و خاندان اردلان بقدرت باز ميگردد [شيخ محمد مردوخ، تاريخ کرد و کرستان، ص 114].
درباره زمان آغاز حکومت اردلان نظريات گوناگوني ابراز شده است. شرف خان البدليسي در کتاب شرفنامه مينويسد: "بابا اردلان نام شخصي مدتي در ميانه طايفه گوران ساکن گشت. در اواخر دولت سلاطين چنگيزيه بر ولايت شهره زول که در اواخر بشهر زور اشتهار يافت مستولي گشت و خود را قبادين فيروز ساساني ساخت و وجه تسميه شهر زور بقول حمد الله مستوفي آنست که پيوسته حکامش اکراد بوده اند، هر کس را که زور بيشتر بوده حاکم ميشد." [شرف خان البدليسي، شرفنامه، ص 118]
Posts
